EMDR Terapia w Łodzi
Terapia EMDR (akronim z angielskiej nazwy Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – nazwa tłumaczona na język polski zazwyczaj jako Terapia odwrażliwiania za pomocą ruchu gałek ocznych. Metoda została opracowana pod koniec lat 80 XX wieku przez amerykańską psycholog Francine Shapiro, w celu przepracowania urazowych wspomnień i towarzyszących im objawów stresu. EMDR jest ośmiofazowym leczeniem psychologicznym złożonym ze standardowych protokołów i procedur mających zastosowanie zarówno u dorosłych, jak i u młodzieży i dzieci.
Metoda EMDR
Czynnikiem wyróżniającym terapię EMDR od innych podejść jest jej aspekt neurofizjologiczny. W EMDR terapii traktujemy zaburzenie jako efekt nieadaptacyjnej formy przechowywania informacji przez nasz umysł. Zakładamy, że trauma jest skutkiem zablokowania procesu przetwarzania informacji, a co za tym idzie braku przetworzenia negatywnego wspomnienia. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, że nasz mózg funkcjonując w sytuacjach w których przeżywamy intensywne emocje przetwarza pojawiające się informacje w zupełnie inny sposób. Zdarza się, że kiedy przeżywamy stresujące wydarzenie, wspomnienie zostaje zapisane w naszym mózgu w niejako zamrożonej, silnej lękowo formie. Dawne wspomnienie jest przechowywane w mózgu w odosobnieniu razem z przeżywanymi wówczas obrazami, dźwiękami, myślami i uczuciami. Ponieważ materiał ten jest wciąż odtwarzany, uczenie się nie jest możliwe. W ten sposób tracimy szansę na przetworzenie tego wspomnienia co prowadzi do doświadczania negatywnych konsekwencji przeżycia trudnego zdarzenia.
W innej części mózgu znajdują się informacje potrzebne do rozwiązania problemu, ale w przypadku zamrożenia wspomnienia, obie części nie mogą się połączyć. Dlatego też, aby nasz mózg był w stanie przetworzyć negatywne wspomnienie, w terapii EMDR używamy bilateralnej stymulacji która poprawia komunikację pomiędzy prawą i lewą półkulą mózgową. Polega ona na zastosowaniu powtarzających się, rytmicznych ruchów gałek ocznych (lub bodźcach dotykowych, ewentualnie słuchowych). Ruchy te w połączeniu z wyobrażeniem trudnego wspomnienia umożliwiają przetworzenie zamrożonego wspomnienia co eliminuje zaburzenia na poziomie emocjonalnym.
EMDR początkowo stosowany był głównie do leczenia PTSD (Zespołu Stresu Pourazowego). W tej chwili wykorzystywany jest w znacznie szerszym zakresie:
- leczenie urazów psychicznych, traum złożonych (wykorzystywanie seksualne, doświadczanie przemocy)
- zaburzenia emocjonalne
- zaburzenia lękowe (fobie, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, lęk paniczny, separacyjny)
- zaburzenia jedzenia
- uzależnienia
- depresja
- rozwój zasobów (negatywne przekonania na własny temat, praca nad poczuciem własnej wartości, asertywność)
- przeżywanie żałoby, smutku i żalu po stracie
- wypadek komunikacyjny i inne katastrofy
Terapia EMDR jest rekomendowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako terapia pierwszego wyboru.
EMDR Terapia jest podejściem terapeutycznym, którego skuteczność została potwierdzona naukowo.
Etapy leczenia krok po kroku
EMDR jest ośmiofazowym podejściem terapeutycznym, na które składa się wystandaryzowany protokół leczenia, a poszczególne jego etapy nazywane są fazami terapii. Taka strukturyzacja umożliwia dokładną ocenę problemów pacjenta oraz jak najlepsze przygotowanie go do procesu terapii.
1 FAZA: wywiad i planowanie terapii
Zebranie wywiadu i nakreślenie mapy trudnych wydarzeń.
Terapeuta ocenia gotowość pacjenta na skorzystanie z EMDR i nakreśla plan terapii. Pierwszy etap jest bardzo ważny, gdyż zawiera ocenę czynników zabezpieczających pacjenta, a głównym kryterium dopasowania osoby jest jego umiejętność radzenia sobie z wysokim poziomem niepokoju. Wywiad obejmuje ocenę całego klinicznego obrazu dysfunkcjonalnych zachowań pacjenta, symptomów i innych cech, które powinny być uwzględnione w terapii.
2 FAZA: przygotowanie
Przygotowanie pacjenta do pracy nad procesem przetwarzania. W tym czasie, terapeuta przekazuje pacjentowi metody i techniki samokontroli i stabilizacji, niezbędne do radzenia sobie z lękiem przy przetwarzaniu (“bezpieczne miejsce” oraz inne metody relaksacji, nauka oddychania, techniki odwracania uwagi, itp.). To również czas na budowanie relacji terapeutycznej i przedstawienie pacjentowi informacji na czym polega EMDR.
Od 3 FAZY do 6 FAZY: ustalenie targetu / desensytyzacja / instalacja / skan ciała
W fazie od trzeciej wspólnie z terapeutą, pacjent wybiera cel do pracy, a następnie aż do fazy szóstej trwa właściwa terapia.
W wyznaczonych momentach terapeuta prosi osobę, aby ta skoncentrowała się na obrazie, który teraz uważa za najbardziej nieprzyjemny i w tym samym czasie śledziła wzrokiem ruchy dłoni terapeuty, słuchała dźwięków w słuchawce lub trzymała w dłoniach naprzemiennie wibrujące pulsatory. Co jakiś czas terapeuta zapyta “co się pojawiło/co zauważyłeś?” lub “Co przychodzi ci do głowy?”. Może to dotyczyć obrazów, myśli, emocji czy doznań fizycznych.
7 FAZA: zamknięcie
W fazie siódmej, tj. fazie “zamknięcia”, terapeuta instruuje pacjenta, że proces, który rozpoczęli, może być aktywny po spotkaniu i proponuje pacjentowi prowadzenie zapisków, by dokumentować myśli i wspomnienia, które posłużą jako materiał do pracy na kolejne spotkanie.
8 FAZA: ponowna ocena instalacji pozytywnych przekonań
To podsumowanie i ocena dotychczasowej pracy i postępu od ostatniej sesji.
Zaskakujące efekty terapii
Po przeprowadzeniu kilkunastoletnich badań i eksperymentów z zastosowaniem EMDR można z całą pewnością mówić o dużej skuteczności tej metody w redukcji symptomów traumy. Opublikowane w 2013 roku przez Światową Organizację Zdrowia “Wytyczne w zarządzaniu warunkami specyficznie związanymi ze stresem” wskazują na różnice w skuteczności dwóch głównych podejść terapeutycznych: Poznawczo-Behawioralnej Terapii Skoncentrowanej na Traumie (CBT) oraz Odwrażliwianiu i Przetwarzaniu za Pomocą Ruchów Gałek Ocznych (EMDR).
Wprawdzie celem obu podejść jest redukcja symptomów traumy, jednak w przeciwieństwie do CBT, terapia EMDR nie obliguje do: szczegółowego opisu zdarzenia, bezpośredniej konfrontacji z przekonaniami czy typowym dla CBT wykonywaniem ćwiczeń poza sesjami. Kolejnym argumentem na rzecz EMDR jest niewielka ilość zastosowanych sesji. Znaczny spadek symptomów traumy następował już po sześciu 50-minutowych sesjach EMDR u ofiar traumy złożonej (powtarzające się trudne doświadczenia). Prowadzono też badania porównujące sesje EMDR do farmakoterapii, w których wykazano większą skuteczność EMDR pod względem łagodzenia nasilenia objawów, zarówno silnego stresu jak i depresji.
Bibliografia:
1. Berezowska-Pogoń, J. (2003). Zastosowanie techniki EMDR w pracy z pacjentami kardiologicznymi. Sztuka leczenia, 3-4.
2. Dudek, B. (2003). Zaburzenia po stresie traumatycznym. Cena strachu. Gdańsk: GWP.
3. Mol, SS., Arntz, A., Metsemakers, JF., Dinant GJ., Vilters-van Montfort, PA, Knottnerus, JA. (2005). Symptoms of post-traumatic stress disorder after non-traumatic events:evidence from an open population study. Br J Psychiatry, 186 (6), 494-9.
4. Pasternak, J. (2006). Teoretyczne podstawy terapii odwrażliwiania za pomocą ruchów gałek oczu. Studia z psychologii w KUL w Lublinie, 13, 217-232.
5. Shapiro, F. (1995). Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Basic principles, protocols and procedures. New York: Guilford Press.
6. Shapiro, F. (2001). Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Basic principles, protocols and procedures (II wydanie). New York: Guilford Press.
7. Shapiro, F. (2014). Rola terapii odwrażliwiania za pomocą ruchów gałek ocznych (EMDR) w medycynie: niekorzystne życiowe doświadczenia jako podłoże symptomów psychicznych.